Ertabahordagi charchoqlik: simptomlarning orqasida nima yashiringan va qaysi vitaminlar va moddalar sizga yordam berishi mumkin.

Qushlar sayramoqda, gullar ochilgan va havoda bahor va yangilanish hidi – nihoyat, bahor keldi! Ba’zi insonlar energiya bilan to’lgan bo’lsa, boshqalarga esa «ertabahor charchog’i»  hamrohlik qilmoqda. Lekin bu kuchsizlanish ortida nima yotadi, uning sabablari qanday, bu charchoqlikni engish uchun nima yordam beradi va yangi mavsumga motivatsiya bilan kirishishimiz uchun hujayralarimizga nima kerak?

Bahor – baxt manbai: kamroq melatonin, ko’proq serotonin

Avvalo, bahorda kuchga to’ladigan odamlar haqida. Nima sababdan bahor ularning ruhiyatlarini shunchalik yuqoriga ko’taradi? Ularning o’zgarishlarini olimlar ikkita gormon bilan bog’laydilar: melatonin va serotonin.

Melatonin: Bu uyqu gormoni deb ataladigan gormondir, u uyqu va uyg’oq bo’lish ritmini boshqaradi. Ushbu neyromediatorni ishlab chiqarish va ajratish uchun bizning miyada joylashgan epifiz mas’uldir. Bunda asosiy qoida shuki, tungi yoki qorong’u faza qanchalik uzun bo’lsa, shuncha ko’p melatonin ishlab chiqariladi. Qishda ko’pchilik o’zini charchagan va bo’sh  his qiladi. Bahorda kunlar uzunlashgani sari, qon tarkibidagi melatonin konsentratsiyasi kamayadi, bu esa sezilarli energiya oshishiga olib keladi.

Serotonin: Yaxshi ob-havo bo’lishi bilanoq, kayfiyat ham ko’tariladi: bahor quyoshining birinchi iliq nuri ochiq terimizga tegishi bilan chiqadigan baxt gormonlari, bizning tanamizni qayta hayotga keltiradi. Shunday gormonlardan biri – serotonin. U faoliyat gormoni yoki baxt neyromediatori deb ham ataladi, u bizning motivatsiyamizni oshiradi, farovonlikni yaxshilaydi va salbiy kayfiyat va qo’rquvni yo’qotadi. Bundan tashqari, serotonin shakar almashinuvi, to’yinish hissi va uyqu va uyg’oq bo’lish ritmini boshqarishda ham rol o’ynaydi.

Quyosh yaxshi kayfiyat manbai va vitamin D «zaryad stantsiyasi» o’rnida

Quyosh ko’pchilikning o’zini qishdan keyin yana energiyaga to’la his qilishlariga yordam berishi mumkin. Bahor quyoshidan bahramand bo’lish kayfiyatni ko’taradi – bu, yorug’lik yetishmasligi va tushkun kayfiyat o’rtasidagi bog’liqlikni ko’rsatadigan ko’plab tadqiqotlarda tasdiqlangan.

Bahor kelishi bilan, organizm quyosh nuri ta’sirida o’z-o’zini vitamin D ishlab chiqarish imkoniyatiga ega bo’ladi. Qorong’u qish oylaridan so’ng, tabiiy vitamin zahiralari ko’pincha kam yorug’lik davri tufayli jiddiy kamayadi, bu vitamin D etishmovchiligiga olib kelishi mumkin. Biroq, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, hatto yaxshi quyosh nurlanishida ham, faqat UV nurlanish orqali zarur vitamin D ni ta’minlash ko’pincha yetarli bo’lmaydi. Shuning uchun vitamin D qo’shimcha dori-darmonlarini qabul qilish maqsadga muvofiqdir. Bu vitamin immun tizimida muhim rol o’ynaydi va bizning o’z-o’zini himoya qilish kuchlarimizni qo’llab-quvvatlaydi, ayniqsa o’zgaruvchan o’tish paytida.

Bahor charchoqligi: sabablari

Bahorda barcha insonlar ham energiyaga to’lib toshmaydilar – ayrimlar doimiy charchoq, sustlik va motivatsiya etishmasligi bilan kurashishda davom etmoqda. Bahordagi charchoqlikning aniq sabablari hali to’liq aniqlanmagan, ammo mutaxassislar organizmning moslashuv qiyinchiliklari markaziy rol o’ynashini taxmin qiladilar. Bu, o’zgargan kun davomiyligi organizmda melatonin va serotonin darajasida disbalans yaratishi mumkinligini anglatadi – tanaga muvozanatni tiklash va gormonal muvozanatni qayta tartibga solish uchun bir necha hafta kerak bo’ladi. Buning ustiga, haroratning ko’tarilishi qon tomirlarini kengaytiradi, bu esa qon bosimini pasayishiga olib kelishi mumkin. Bu miya kislorod bilan ta’minlanishiga ta’sir qilib, bahor charchoqligini yanada kuchaytirishi mumkin.

Bahor charchoqligi: tez-tez uchraydigan simptomlar

Bahor charchoqligining eng keng tarqalgan simptomlari – uxlash rejimining o’zgarmasligiga qaramay, charchash hissi. Shuningdek, quyidagi noqulay simptomlar kelib chiqishi mumkin:

• Qon aylanishidagi muammolar
• Ob-havoga o’ta sezuvchanlik
• Bosh og’rig’i
• Asabiylashish

Tavsiyalar: bahor charchog’ini yengishga nima yordam beradi?

Yaxshi xabar: bahor charchoqligidan qutulish uchun ko’p narsalar qilishingiz mumkin:

• Faol bo’ling: Sayr qilish, tog’ velosipedida yurish yoki yoga – jismoniy faoliyat qon aylanishini yaxshilaydi va bahor charchog’ini yengishga yordam beradi. Ochiq havoda mashq qilishga alohida e’tibor bering, bu orqali tanangizni kislorod bilan ta’minlaysiz va immun tizimini qo’llab-quvvatlaysiz.
• Vitamin D zaxiralarini to’ldiring: Ochiq havoda ko’proq vaqt o’tkazishga harakat qiling, shunda vitamin D to’play olasiz va kayfiyatingizni ko’tarishingiz mumkin. Shuningdek, vitamin D preparatlarini qabul qilish tavsiya etiladi, chunki faqat quyosh nuri etarli bo’lmasligi mumkin.
• To’g’ri ovqatlaning: Ovqatlanish muhim ahamiyatga ega. Ratsioningizda asosan yangi mevalar va sabzavotlar bo’lishi kerak.
• Kontrastli dush va krioterapiyani qo’llash: Boshqa choralar sifatida kontrastli dush foydali bo’lishi mumkin. U qon tomirlarini mashq qildiradi, immun tizimini qo’llab-quvvatlaydi va jismoniy holatga ijobiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Krioterapiya, ya’ni  sovuq ta’siri ham shunga o’xshash ta’sir ko’rsatishi mumkin. Ekstremal sovuq qon aylanishini yaxshilaydi, metabolizmni rag’batlantiradi va charchoq va sustlikni kamaytirishga yordam beradi. Buning ustiga, endorfinlar chiqadi, bu esa yaxshi kayfiyatga ijobiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.
• Ko’k nurlardan saqlaning: Uyqudan oldin, ayniqsa, smartfon, televizor, noutbuk va boshqa shunga o’xshash qurilmalardan foydalanishdan saqlaning, chunki ularning ko’k nur darajasi uyqu gormoni melatoninning ishlab chiqarilishini kamaytirishi mumkin.
• Vitamin moddalarni qabul qilish: Tana sog’lomligini ta’minlash uchun ichki tomondan qo’llab-quvvatlashingiz mumkin, buning uchun ratsionga ma’lum mikroelementlarni qo’shishingiz kerak.

Bahor charchoqligiga qarshi to’g’ri vitaminlar va ozuqa moddalari

Bahorda o’zini yengil his qilmayotganlarga tashqi yordam kerak bo’lishi mumkin. Quyidagi mikroelementlar yordam berishi mumkin:

• Koenzim Q10: Ushbu ozuqa elementi energetik almashinish uchun muhimdir va energiya ishlab chiqarishni rag’batlantirishi mumkin.
• B guruhi vitaminlari: B guruhi vitaminlari ham shunga o’xshash tarzda ishlaydi. Bu ham energiya ishlab chiqarish va metabolizmga ijobiy ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan stimulyatsiya qiluvchi hayotiy moddalardir. Bundan tashqari, ular bizning nerv tizimimizni va ruhiy salomatligimizni qo’llab-quvvatlaydi.
• Magniy: Ushbu element anti-stress minerali sifatida qaraladi, energiya ishlab chiqarishda muhim rol o’ynaydi va charchoq va yengillikni kamaytirishga yordam beradi.
• Tsink va selen: Hujayralarni himoya qilish bahorda ham muhimdir. O’ta charchagan organdagi hujayralarda, shuningdek bahorda ko’p quyosh ta’siri sababli, erkin radikallar soni oshadi. Agar ular nazoratdan chiqsa, bu oksidativ stressni keltirib chiqarishi mumkin. Bunday holatda, ikkita mikroelement – tsink va selen foydali. Ular erkin radikallarni neytrallashtiradi va kletkalarni oksidativ stressdan himoya qilishga yordam beradi.

Xulosa: Bahorda to’liq zavq olish uchun ko’p narsa kerak emas: iliq quyosh nurlari, ochiq havoda ko’p harakat qilish, sog’lom oziqlanish va to’g’ri vitaminlar – bu bahorga a’lo tayyorlanishdir.